Bài thơ ''Phương ấy" (của tác giả Hoàng Nhuẫn Cầm) và bài thơ "Tây Tiến" (của Quang Dũng) đều mang đậm những cảm xúc mãnh liệt về những cảnh vật, con người và cuộc sống, tuy nhiên mỗi bài lại thể hiện một khía cạnh và cách tiếp cận khác nhau.
1. Chủ đề và bối cảnh
● "Tây Tiến" của Quang Dũng viết về những người lính Tây Tiến trong cuộc kháng chiến chống Pháp, gắn với hình ảnh của những chiến sĩ trẻ tuổi, dũng cảm và kiên cường, nhưng cũng đầy bi tráng và mất mát. Bài thơ ghi lại những kỷ niệm và hình ảnh đẹp về một vùng đất chiến trường, cũng như những người lính dũng cảm nhưng vất vả trong hành trình gian khổ.
● "Phương ấy" của Hoàng Nhuận Cầm, mặc dù cũng viết về con người và quê hương, nhưng bối cảnh của bài thơ này mang tính chất sâu lắng và tình cảm hơn. Tác phẩm phản ánh một cái nhìn về quê hương, về một miền đất xa xôi, nơi có những kỷ niệm, dấu ấn riêng. Bài thơ không chỉ đề cập đến một vùng đất mà còn là tình cảm gắn bó, nỗi nhớ nhung và những cảm xúc về quá khứ.
2. Hình ảnh thiên nhiên và con người
● Trong "Tây Tiến", hình ảnh thiên nhiên hiện lên chủ yếu qua sự kết hợp giữa vẻ đẹp hùng vĩ và khắc nghiệt của núi rừng Tây Bắc. Những hình ảnh thiên nhiên như "ngàn thước lên cao", "mây mù che khuất", "dốc lên khúc khuỷu", "con đường rừng" đều được Quang Dũng miêu tả vừa đẹp đẽ, vừa hiểm nguy. Bức tranh thiên nhiên ấy không chỉ phản ánh vẻ đẹp hoang sơ mà còn là những thử thách mà người lính phải đối mặt. Con người trong "Tây Tiến" là những chiến sĩ đầy gian nan nhưng cũng rất kiên cường và dũng cảm.
● "Phương ấy" lại có một cách tiếp cận khác về thiên nhiên. Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ của Hoàng Nhuận Cầm là những cảnh vật êm đềm, gần gũi với cuộc sống của con người. Tác giả viết về những cánh đồng, những con đường quê, những cánh đồng lúa, hay "tiếng trâu đi trong chiều" một cách nhẹ nhàng, thanh thoát. Bài thơ mang đến một cảm giác yên bình, tĩnh lặng và tràn đầy tình cảm đối với mảnh đất và con người nơi đó.
3. Tình cảm và cảm xúc
● "Tây Tiến" là bài thơ chứa đựng nhiều cảm xúc bi tráng. Dù mang đậm khí phách anh hùng, hình ảnh người lính trong bài thơ không thiếu sự đau thương, khắc khoải, và những nỗi mất mát. Quang Dũng khắc họa những người lính Tây Tiến không chỉ qua vẻ đẹp mạnh mẽ mà còn qua những cảm giác mỏi mệt, thiếu thốn và đau đớn. Tuy nhiên, cảm xúc mạnh mẽ và sâu lắng của bài thơ không chỉ là nỗi nhớ về những người đồng đội đã khuất mà còn là niềm tự hào về những hy sinh cao cả của họ.
● Ngược lại, "Phương ấy" lại toát lên một sự nhẹ nhàng, dịu dàng và hoài niệm. Cảm xúc trong bài thơ này là sự nhớ nhung, là sự luyến tiếc về một thời gian đã qua. Hoàng Nhuận Cầm không chỉ viết về cảnh vật mà còn thể hiện được những tình cảm da diết, nỗi niềm nhớ nhung về quê hương, những gì đã xa vắng. Từ "phương ấy", tác giả không chỉ muốn nói đến một nơi chốn cụ thể mà còn là một không gian của kỷ niệm và tình yêu.
4. Chất trữ tình và ngôn ngữ
● Trong "Tây Tiến", Quang Dũng sử dụng ngôn ngữ trữ tình nhưng vẫn đầy mạnh mẽ và dứt khoát, phù hợp với không khí hào hùng và bi tráng của những người lính. Các từ ngữ như "khói lam", "chân bước mỏi", "dốc lên khúc khuỷu", "mưa xa rừng" tạo ra một không gian dẫu hoang sơ nhưng đầy chất anh hùng.
● Hoàng Nhuận Cầm trong "Phương ấy" lại chọn ngôn ngữ nhẹ nhàng, tình tứ, sâu lắng hơn. Những câu thơ như "Lúa chín bốn mùa", "tiếng trâu đi trong chiều", "phương ấy có những con đường mưa nắng", tất cả đều tạo ra một bức tranh đậm chất trữ tình, ấm áp. Ngôn ngữ của Hữu Thỉnh mang đến sự dịu dàng, thanh thoát và đầy hoài niệm.
5. Cảm nhận về cuộc sống và con người
● "Tây Tiến" khắc họa cuộc sống của người lính trong cuộc chiến đấu, vừa bi tráng lại vừa gian khổ. Những người lính "Tây Tiến" không chỉ là những anh hùng chiến đấu mà còn là những con người biết đau, biết mệt, nhưng họ vẫn kiên cường bước đi, cống hiến hết mình cho Tổ quốc. Cảm nhận về cuộc sống trong bài thơ này là một cuộc sống đầy thử thách và hy sinh.
● "Phương ấy" lại mang một thông điệp khác về cuộc sống. Nó khắc họa một cuộc sống bình dị nhưng cũng đầy nghĩa tình, đượm tình yêu thương và sự gắn bó. Cảm nhận trong "Phương ấy" là sự trân trọng những giá trị giản dị của cuộc sống, một tình yêu quê hương đất nước sâu sắc và mãnh liệt.
Kết luận
Mặc dù Tây "Tiến" và "Phương ấy" có bối cảnh, hình thức và cảm xúc khác nhau, nhưng cả hai bài thơ đều thể hiện những tình cảm sâu sắc về con người và đất nước. Nếu "Tây Tiến" là bài thơ mang đậm chất sử thi về người lính, với những hình ảnh hào hùng, bi tráng và đau thương thì Phương ấy lại gợi lên một vẻ đẹp trữ tình nhẹ nhàng, sâu lắng về quê hương và những kỷ niệm. Mỗi bài thơ đều có những giá trị riêng biệt và góp phần làm phong phú thêm kho tàng thơ ca Việt Nam.
